Jeżeli Twój kredyt zabezpieczony jest wekslem własnym 'in blanco', koniecznie przeczytaj nasz nowy wpis. Dowiesz się z niego jakie ryzyka niesie za sobą dodatkowe zabezpieczenie kredytu wekslem 'in blanco'. Dlaczego indos (przeniesienie praw z weksla) na inny podmiot, np. fundusz sekurytyzacyjny jest niebezpieczne dla kredytobiorcy. I dlaczego nie można się bronić przed pozwem funduszu o zapłatę z weksla wykorzystując zarzuty dot. nieważności umowy albo abuzywności klauzul indeksacyjnych.
Zaniechanie spłaty kredytu i pozew banku o zapłatę
Zdarza się, że klienci banków decydują się zaniechać spłaty rat kredytu i czekać na pozew banku o zapłatę. Często takie decyzje wiążą się wprost z brakiem środków na spłatę rat kredytowych, czyli są mniej lub bardziej podejmowane w okolicznościach przymusu ekonomicznego. Jednak w ostatnim czasie przyjęliśmy do prowadzenia kilka spraw, gdzie Klienci świadomie podjęli decyzje o obronie przed pozwem banku, zamiast występowania przeciwko niemu. W przypadku dwóch klientów jest to o tyle istotne, że zabezpieczeniem ich kredytu jest nie tylko hipoteka na kredytowanej nieruchomości, ale także weksel własny 'in blanco'.
Jeżeli jesteś kredytobiorcą Getin Noble Banku (Noble Bank S.A.) albo mBanku (umowy zawierane do 2006 roku) obligatoryjnym zabezpieczeniem kredytu przez cały okres jego trwania jest weksel własny 'in blanco'. Jest to bardzo wygodne zabezpieczenie dla banku, nie tylko ze względu na możliwości związane z szybką ścieżką dochodzenia należności w drodze tzw. postępowania nakazowego, ale także w sytuacji indosu weksla na rzecz nowego nabywcy, najczęściej funduszu sekurytyzacyjnego.
Gdy bank składa do sądu pozew o zapłatę
W sytuacji kiedy bank pozywa kredytobiorcę o zapłatę w związku z umową kredytu zabezpieczoną dodatkowo wekslem in blanco, może to zrobić min poprzez:
- Złożenie pozwu o zapłatę w tzw. postępowaniu upominawczym. Sąd dostaje pozew, w razie uwzględnienia żądań w nim wskazanych wydaje nakaz zapłaty, razem z nakazem zapłaty wysyła treść pozwu do kredytobiorcy i wskazuje na możliwość wniesienia sprzeciwu w terminie 2 tygodni od doręczenia. Po skutecznym wniesieniu sprzeciwu nakaz zapłaty traci moc i jest wyznaczany termin rozprawy.
- Złożenie pozwu o zapłatę w tzw. postępowaniu nakazowym. Sąd wydaje nakaz zapłaty, a następnie wysyła go kredytobiorcy i wskazuje, że w razie braku zgody co do wydanego nakazu przysługuje mu prawo wniesienia tzw. zarzutów do nakazu zapłaty. W odróżnieniu od postępowania upominawczego nakaz zapłaty nie traci swojej mocy po wniesieniu zarzutów i stanowi tzw. tytuł zabezpieczenia, czyli tytuł uprawniający do zajęcia przez komornika majątku kredytobiorcy, czyli np. rachunków bankowych, wynagrodzenia za pracę (nieruchomość jest już zabezpieczona ustanowioną na rzecz banku hipoteką).
Postępowanie nakazowe
Dlaczego bank wybierze postępowanie nakazowe?
- Bo jest tańsze – ¼ opłaty sądowej wynoszącej 5% od kwoty dochodzonej pozwem, zamiast pełnych 5% od kwoty dochodzonej pozwem w postępowaniu zwykłym. Dodatkowo to kredytobiorca wnosząc zarzuty od nakazu zapłaty musi je opłacić w wysokości 3/4 opłaty należnej w danej sprawie od pozwu.
- Bo w razie uchybienia terminowi na wniesienie zarzutów przez kredytobiorcę (2 tygodnie) można po uzyskaniu klauzuli wykonalności od razu kierować sprawę do komornika,
- Bo ciężar dowodu, że powództwo banku było niezasadne lub kwota wskazana w pozwie jest zawyżona leży na kredytobiorcy a nie na banku,
O wydanie nakazu zapłaty w postępowaniu nakazowym bank może wystąpić przedstawiając w sądzie tzw. wyciąg z ksiąg rachunkowych banku albo właśnie weksel. Wyciąg z ksiąg rachunkowych banku to wydruk z systemu bankowego, oświadczenie banku zawierające informacje dotyczące wysokości długu kredytobiorcy, podpisane przez osoby uprawnione w imieniu banku, zaś weksel to dokument na którym kredytobiorca złożył swój własnoręczny podpis.
O ile w przypadku pozwu o wydanie nakazu zapłaty opartym o wyciąg z ksiąg rachunkowych banku sąd może się jeszcze zastanowić, czy taki nakaz należy wydać w oparciu tylko o oświadczenie banku o wysokości długu, o tyle w przypadku weksla wątpliwości nie ma – sąd wyda nakaz zapłaty.
Bank decyduje, czy będzie dochodził od swojego dłużnika wierzytelności kredytowej z wykorzystaniem weksla czy wniesie o wydanie nakazu zapłaty w oparciu o wyciąg z ksiąg rachunkowych banku. Składając pozew o wydanie nakazu zapłaty w oparciu o wyciąg z ksiąg rachunkowych banku, ryzykuje tym, że sąd nie wyda nakazu zapłaty i przekaże sprawę do trybu zwykłego.
Mając na uwadze, że po postawieniu kredytu w stan natychmiastowej wymagalności bank uzyskuje uprawnienie do naliczania odsetek w wysokości kilkukrotnie wyższej niż odsetki umowne, można przyjąć, że nie jest priorytetem banku jak najszybsze skierowanie sprawy do egzekucji komorniczej. Wierzytelność powiększająca się o wysokie odsetki karne to jeszcze więcej pieniędzy od dłużnika lub jego spadkobierców.
Jeżeli bank nie będzie opierał swojego powództwa na wekslu, tzn. że zostanie on w jego sejfie, a tym samym będzie mógł posłużyć do indosu.
No i tu pojawia się istotna rola weksla, a dokładniej zagrożenie z niego płynące. Nie ulega wątpliwości, że umowom ‘frankowym’ można postawić dzisiaj zarzut zarówno nieważności całej umowy jak i zarzut abuzywności klauzul przeliczeniowych. Skuteczne wykazanie powyższego może doprowadzić do tego, że albo nie będzie długu kredytowego – skoro nie było umowy, albo kwota do spłaty będzie znacząco niższa niż wynikająca z przeliczeń uwzględniających kurs waluty.
Jednak te wszystkie argumenty przestają mieć znaczenie, kiedy bank wypełni weksel i dokona indosu weksla.
W postępowaniu sądowym zainicjowanym przez nowego posiadacza weksla jesteśmy bowiem pozbawieni możliwości podnoszenia zarzutów związanych z nieważnością umowy lub abuzywnością jej postanowień, czyli tych które odnoszą się do pierwotnego stosunku łączącego kredytobiorcę z bankiem.
Jeżeli wypełniony weksel jest w posiadaniu innego niż bank podmiotu, to te zarzuty są nieskuteczne nawet jeżeli umowa kredytowa do której został wystawiony weksel jest nieważna a klauzule indeksacyjne bezsprzecznie abuzywne. Weksel po indosie ‘odrywa’ się bowiem od pierwotnego zobowiązania, co oznacza, że zarzuty te nie mogą być podniesione w procesie zainicjowanym przez nabywcę weksla.
Wynika to z artykułu 17 prawa wekslowego:
Osoby, przeciw którym dochodzi się praw z weksla, nie mogą wobec posiadacza zasłaniać się zarzutami, opartymi na swych stosunkach osobistych z wystawcą lub z posiadaczami poprzednimi, chyba że posiadacz, nabywając weksel, działał świadomie na szkodę dłużnika.
Skutkiem tego jest możliwość dochodzenia od nabywcy weksla stanowiącego zabezpieczenie kredytu ‘frankowego’, kwot co do których kredytobiorca mógłby podnosić skutecznie wspomniane powyżej zarzuty w innym procesie.
Dlatego kredytobiorcy, których kredyty zabezpieczone są wekslem 'in blanco' winni mieć na uwadze, że ich potencjalna późniejsza sytuacja procesowa w razie wypowiedzenia umowy przez bank i po indosowaniu weksla jest inna niż kredytobiorców, którzy zabezpieczyli kredyt głównie hipoteką.
Nie można wykluczyć, że w przypadku kiedy wyroki np. unieważniające umowy będą bardziej powszechne – a takie już zapadają od kilku miesięcy, banki które posiadają weksel kredytobiorcy będą indosować weksle, aby pozbawić kredytobiorców możliwości podnoszenia zarzutów wobec wypowiedzianych umów kredytowych.
Magdalena Czarnecka
biuro@kancelariabankowa.pl
tel. (22) 241 45 91
ul. Dobra 11 lok. 6, 00-384 Warszawa
